Thijmgenootschap bijeen over ‘publieke theologie’
Het Thijmgenootschap is een vereniging voor wetenschap en levensbeschouwing, die vanuit christelijk perspectief wil reflecteren op cultuur en samenleving. Één van de afdelingen van dit genootschap is die van de katholieke theologie en die kwam op vrijdag 20 december in ’s-Hertogenbosch bijeen rond het thema: “Kerkelijke en publieke theologie: een gezamenlijke opdracht”.
Naast prof. dr. Marcel Sarot, de nieuwe decaan van de FKT, en prof. dr. Christoph Hübenthal uit Nijmegen, heb ik rond dit thema een inleiding verzorgd met de titel: “Theologie: ‘publiek’ of ‘kerkelijk’? De weg die het concilie wijst”.
Publieke theologie probeert de theologische vragen te verhelderen die onder de culturele, maatschappelijke tendenties en menselijke ervaringen liggen en zo een verbinding te leggen tussen die verschijnselen en theologisch denken. Het tweede Vaticaans concilie heeft met de centrale plaats die er aan de sociale leer van de Kerk is gegeven op basis van een (christelijke) antropologie en de klemtoon die er op dialoog is gelegd en het zoeken naar de waarheid, een belangrijke impuls gegeven.
Maar hoezeer het concilie die dialoog ook heeft onderstreept, het gaat uiteindelijk om een waarheid die het waard is om zelfs je leven voor te geven, zoals het voorbeeld van martelaren getuigt die zijn opgekomen voor hun gewetensovertuiging, voor rechtvaardigheid en de waarden van het christelijk geloof. Zoals de zalige Franz Jägerstätter die liever wilde sterven dan dienst nemen in het leger van de Nazi’s.
Onze huidige paus Franciscus laat daarbij op een fantastische manier zien hoe we verbindingen met andere mensen kunnen leggen, ook en misschien juist met degenen die het meest veraf staan van kerkelijke theologie - zoals atheïsten, tollenaars en zondaars. Paus Franciscus nodigt door zijn voorbeeld uit tot “miserando atque eligendo”, zoals zijn wapenspreuk luidt: die hartelijke, liefdevolle blik van Jezus voor de tollenaar Matteüs - de “publicanus” - die getuigde van liefdevolle erbarming en uitverkiezing, in de kracht waarvan Matteüs de moed en de kracht vond op te staan en een stap te zetten, Hem achterna. Die ervaring van aangenomen, aanvaard, gekend en erkend te zijn zal uiteindelijk de doorslag geven om innerlijk de stap naar Christus te zetten.
