Charlie Hebdo: hoe komen we uit die negatieve spiraal?

Homilie bij het feest van de Doop van de Heer

Op zon­dag 11 januari vier­den we in de katho­lie­ke Kerk de doop van de Heer, maar het was ook de dag waarop 1½ miljoen mensen in Parijs de straat opgingen om geweldloos tegen terrorisme te strij­den... Beiden hebben met elkaar te maken, want het gaat uit­ein­delijk om een hou­ding van je 'gelijk' niet ten koste van alles willen halen, van de minste kunnen zijn...

Homilie

Ze maken er een zooitje van...

Een van de mooiste en tege­lijk moei­lijkste
dingen van het chris­te­lijk geloof is
dat je geen kwaad met kwaad mag vergel­den,
maar dat je moet doen zoals God zelf
en het kwade zelfs met goed moet be­ant­woor­den.
Het beeld dat de bijbel ons schetst
is dat van een God
die bele­digd wordt,
die geraakt wordt in Zijn liefde voor ons
door de onver­schil­lig­heid,
de zon­den en de haat van de mensen,
die als het ware heel verdrie­tig ziet
hoe de mensen van het mooie paradijs
dat Hij gegeven heeft
een zooitje maken....

Gods reactie?

Dan roept Hij op, hij nodigt uit
om naar Hem toe te komen,
om andere wegen te gaan,
zoals we hoor­den in de eerste lezing
uit de profeet Jesaja.
En Gods ultieme ant­woord
op al het kwaad en de ellende
die Hij ziet,
is dat Hij zelf komt,
zich klein maakt,
mens wordt,
de nederigste plaats inneemt.
Langs die weg probeert Hij de won­den
van de zon­den
te genezen.

Charlie hebdo: Geweld is geen ant­woord...

Niet dat dan voor­taan kwaad en haat ophou­den.
We hebben dat deze week weer
heel dui­de­lijk gezien
aan de ter­ro­ris­tische aan­slagen in Parijs.
Charlie Hebdo maakte vaak heel grove car­toons,
dat is waar,
echt schunnige plaatjes waren daar soms bij,
die ik eer­lijk gezegd ook wel
als kwetsend heb ervaren.
Die car­toons gingen niet alleen over Mohammed,
ook Jezus Christus werd bespot
op een voor mij aanstoot­ge­vende manier.
Daar ben ik na­tuur­lijk niet voor;
ik vind ook wel dat dit over de grens ging
en dat je moet han­de­len met respect
voor de geloofs­over­tui­ging van andere mensen..
Maar een andere weg van reactie
dan een brief of gesprek of debat,
een geweld­loze actie
of mis­schien een juri­dische klacht,
is er niet.
Geweld is geen ant­woord,
kan en mag geen middel zijn,
het gesprek of debat daarover na­tuur­lijk wél.
Mijn reactie op een zeer grove car­toon
is dat ik voor die teke­naar zou willen bid­den,
want waar respect ontbreekt,
kan onverdraag­zaam­heid als onkruid gaan groeien;
wie gebrek aan respect
met nog veel meer gebrek aan respect beant­woordt,
zet een negatieve spiraal in wer­king.
Geweld roept alleen maar geweld op,
in het groot en in het klein.
Als we bij­voor­beeld nega­tief spreken over iemand,
zal die persoon daar ook ge­mak­ke­lijk mee beginnen.
Mensen die zich onderdrukt voelen,
aan de kant gezet,
zullen ge­mak­ke­lijk uit onvrede en boos­heid rea­geren.
Maar woor­den van erken­ning en waar­de­ring
stichten ge­meen­schap.
Juist voor ons als chris­te­nen en katho­lie­ken
is het vanuit ons geloof nood­za­ke­lijk
mensen bijeen te brengen,
een­heid en verdraag­zaam­heid te bevor­de­ren,
want wie niet bijeen­brengt,
brengt ver­deeld­heid,
om de woor­den van Jezus zelf te gebruiken.

Dat wil beslist niet zeggen
dat we dit soort ter­ro­ris­tische acties
als deze week in Parijs,
maar rus­tig moeten verdragen
en over ons heen moeten laten gaan.
Nee, het is be­lang­rijk dat zoveel mensen
in allerlei lan­den
de afgelopen dagen hun stem lieten horen
en dat op deze dag zoveel mensen,
waar­on­der vele rege­rings­lei­ders
van Palestina en Israël, Joden, chris­te­nen en moslims
zich laten horen
en dat ook steeds meer moslims
en Islami­tische organi­sa­ties zich uit­spre­ken
tegen terrorisme en geweld,
tegen haat en onverdraag­zaam­heid.

Doop van de Heer: Jezus schaart zich onder de zon­daars

We vieren vandaag de Doop van de Heer.
Het kleine kind van de afgelopen weken
is een volwassen man gewor­den,
maar Hij blijft als een kind,
zo een­vou­dig en klein.
Het doopsel van Johannes
was een doopsel van beke­ring:
mensen die hun zon­den publiek wil­den erkennen,
kwamen naar Johannes toe
om dat doopsel te ont­van­gen.
En Jezus doet dat ook.
Niet omdat Hij het nodig heeft.
In een van de andere evan­ge­lies
zegt Johannes dat er uit­druk­ke­lijk bij:
“Ik heb Uw doopsel nodig
en U komt naar mij?”
Maar Jezus schaart zich onder de zon­daars,
onder de mensen die een­vou­dig en oprecht belij­den
dat zij zon­dige, zwakke mensen zijn.

De minste zijn is moei­lijk...

Dat vin­den wij vaak maar o, zo moei­lijk.
Ik heb vaker eens aan mensen in een gesprek gevraagd
waarom ze eigen­lijk niet gingen biechten,
terwijl dat toch zo’n mooi sacra­ment kan zijn.
Als ik dan echt met die persoon daarover in gesprek raakte,
kwam er eigen­lijk meestal uit,
dat het toch wel een hele stap is:
“Ik durf niet zo goed,
wat moet ik zeggen,
hoe moet ik het doen,
wat zal die pries­ter wel zeggen,
ik zie er tegen op als een berg”.
Dat zal Onze Lieve Heer ook wel begrijpen,
maar soms moeten we een stap durven zetten.
Een mens wordt mooier als hij zich klein maakt.
Maar we vin­den het nu eenmaal allemaal ge­mak­ke­lijker
om te ver­tellen over onze successen,
over hoe goed we het doen,
wat we ons kunnen per­mit­te­ren,
wat voor prach­tige auto we hebben,
hoever we wel niet op vakantie gaan,
enzo­voorts.
Niemand vindt het leuk
om eer­lijk voor de draad te komen
met alles wat er niet zo goed is gegaan,
met misluk­kingen en slechte beoor­de­lingen.
De slechte rapporten gooi je eigen­lijk liever
onderweg in een sloot.

Maar toch is het zo
dat we juist van God zijn in onze kleine kanten.

De minste durven zijn

Dat laat Johannes de Doper ons zien.
Hij is een populaire boetepredi­kant,
mensen stromen aan van alle kanten.
Toch is hij in zijn woor­den uiterst be­schei­den,
hij wijst niet naar zich­zelf,
hij kent geen jaloezie of afgunst,
be­klem­toont zijn eigen beperkte bete­ke­nis:
“Na mij komt die sterker is dan ik,
ik ben niet waar­dig...
je moet naar Hem gaan,
Hij geeft je iets mooiers en beters dan ik....”.

Dit is de man
die mensen voor­be­reidt
om Jezus te kunnen ont­van­gen!
Dat God ook in ieder van ons
die eenvoud mag vin­den
die er was in Johannes
en in Jezus Zijn Zoon.

Wie de minste kan zijn
vindt vaak een uitweg
uit een negatieve spiraal.
Amen.