Preek bij de Sint Jansprocessie

Zondag 26 juni heeft Laren het Sint Jans­feest gevierd met de bekende pro­ces­sie. Tijdens de pro­ces­sie is traditie­ge­trouw de heilige Mis gevierd op het kerkhof, waarbij ik de volgende homilie heb gehou­den.

Homilie

Een naam

Broe­ders en zusters,

We zeggen weleens:
“What’s in a name?”,
alsof een naam niet zo be­lang­rijk is.
Maar helemaal waar is dat toch niet.

Een nieuw mensen­kind krijgt een naam
en daar wordt meestal goed over nage­dacht.
Vroe­ger wer­den kin­de­ren vaak vernoemd
de naam van dat kind is dan
een ver­wij­zing naar vorige gene­ra­ties
waaraan we soms veel te danken hebben.
Nog steeds gebeurt dat wel.
Som­mi­ge vaders of moe­ders
willen een hippe of populaire naam
of die van een favoriete voetballer of filmster.
Andere ouders zoeken iets op in een boekje
en kijken vooral
naar de bete­ke­nis die een naam heeft.

Een naam is een missie

In de bijbel is een naam heel be­lang­rijk.
God zelf geeft er mensen vaak een nieuwe naam
als hij aan hen een opdracht of belofte geeft:
Abram wordt Abraham, Jakob wordt Israël
en Hosea de profeet
kreeg van God precies te horen
hoe hij zijn kin­de­ren moest noemen.
De naam die iemand in de bijbel draagt
is dan ook vaak een pro­gram­ma.
Zo betekent de naam van Jezus zelf: “God redt”
dat drukt dus precies Zijn opdracht uit.
En Zacharias krijgt te horen
dat hij zijn zoon “Johannes “moet noemen,
dat betekent: God is gena­dig.
Die naam sluit prach­tig aan
bij het heilig jaar of jubileum
van de barm­har­tig­heid
dat we nu vieren.

Alles afgezet

Toen paus Fran­cis­cus dit jubileum­jaar
in Rome opende
ston­den alle vei­lig­heids­diensten op scherp.
Heel het gebied rond de sint Pieter was afgezet
en ie­der­een werd streng ge­con­tro­leerd.
Er waren dan ook maar
zo’n 50.000 mensen bij de vie­ring
terwijl dat er normaal veel meer kunnen zijn.
Het jaar van barm­har­tig­heid werd geopend
onder het teken
van de terrorismedrei­ging

In deze omstan­dig­he­den
klinken dat woord barm­har­tig­heid
en de naam van Johannes de Doper:
God is gena­dig!

Barm­har­tig­heid

Er is drei­ging van terreur
en we zitten in een vluch­te­lingen­cri­sis:
zoveel mensen zijn
door oorlog en geweld
van huis en haard ver­dre­ven.
En toch herhalen we dat woord met ver­trouwen:
God is gena­dig.
Zijn laatste woord over ons leven
zal een woord van barm­har­tig­heid zijn.

Opvangen van vreem­de­lingen

De werken van barm­har­tig­heid
staan dit jaar
in het middel­punt van de aan­dacht;
het gaat om aan­dacht voor de armen en de zwakken,
om ver­ge­ven en bid­den voor anderen
en iets durven zeggen
om voor waar­den en normen op te komen,
juist in onze samen­le­ving.
Één van die werken van barm­har­tig­heid is
het opvangen van vreem­de­lingen.
Zelf gaat paus Fran­cis­cus elke week
een opvang, een centrum of huis van de kerk bezoeken
waar mensen terecht kunnen
die in moei­lijke situaties zijn.

We zijn rijk

Velen van ons hebben het goed:
we leven in een rijk land,
we zijn zeer welvarend
en genieten van rust en vrede;
men­se­lijk kunnen en kennen
ont­wik­ke­len zich steeds ver­der.
We zijn rijk.
Vaak zeggen mensen terecht bij een ver­jaar­dag:
Je hoeft me niets te geven,
ik heb alles al.
We zijn eigen­lijk enorm gezegend.

Wat maakt het veel uit
waar je wieg heeft gestaan!

Rijk in zekere zin

Maar we zijn rijk in zekere zin.
Want hoeveel mensen zien die grote zegen?
Is alles een gave
of is het een recht?
Zijn al die mooie dingen die ons toe­ge­vallen zijn,
dat wat we bereikt hebben in het leven,
wer­ke­lijk onze eigen pres­ta­tie?
Veel mensen zien dat zo.
Is het alleen een normaal en na­tuur­lijk feit
dat we het zo goed hebben,
dat we verstand en capaci­teiten hebben
of is er nog iets anders?
Wie er de zegen in ziet,
de hand en de liefde van God,
is dank­baar
en dat is één van de mooiste dimensies
van ons leven.

Wat zijn we arm
als we alles hebben
maar juist dat missen!

Volksziekte

Het is overigens niet zo
dat het voor ie­der­een geldt
dat het leven een aaneenschakeling is
van cadeautjes.
Eenzaam­heid is een ‘volksziekte’
in onze maat­schap­pij.
Dat heeft met die rijkdom
en het indi­vi­dua­lis­me te maken.
30.000 mensen in Am­ster­dam
hebben in een maand tijd
geen enkel niet-pro­fes­sio­neel contact!

Agressie in de samen­le­ving

En waarom, bij­voor­beeld, is er aan de andere kant
zoveel geweld en haat,
waarom slopen mensen een trein-interieur,
waarom wor­den buschauf­feurs bedreigd,
richten supporters vernielingen aan?
Waarom zijn groepen jon­ge­ren
op straat zo bedreigend?
Waarom wor­den mensen agressief?

Dat heeft vaak ook met frustratie te maken,
het gevoel tekort te zijn gedaan,
niet ge­res­pec­teerd en aanvaard te wor­den,
afgewezen te zijn
of gewoon dat ze niet
uit zo’n fijn en goed nest komen.
Mensen wor­den boos
wanneer ze geen liefde ervaren,
zich alleen voelen staan,
zich bena­deeld voelen.
Anderen voelen zich door God verlaten.
En toch heeft God
hen niet verlaten!
Wie lekker in zijn vel zit
wordt niet zo gauw agressief.

Een drive

En toch kan er ook uit al die jon­ge­ren
die ontsporen
iets moois groeien!
Want mensen die zelf veel tekort geko­men zijn
kunnen toch goed voor anderen zijn.
Er zijn ook mensen
die uit een gebrek aan liefde dat zij­zelf hebben ervaren
een enorme drive ont­wik­ke­len
om ervoor te zorgen
dat anderen dat niet over­komt.

De gedachte en het verlangen
om barm­har­tig en goed te zijn voor anderen
komen na­tuur­lijk niet zomaar.

Iets terug doen

Als je mag terug kijken
op een gelukkige jeugd,
als je veel hebt ont­van­gen
of als je temid­den
van moei­lijk­he­den en nare gebeur­te­nissen
ook heel goed de mooie dingen kunt zien
die je ten deel zijn gevallen,
dan voel je het verlangen
om iets terug te geven,
om zelf op je eigen beurt
weer iets moois voor anderen te betekenen.

We zijn allemaal ge­roe­pen tot barm­har­tig­heid,
of we nu gewond zijn door het leven
of dat we dank­baar kunnen terug kijken
op een mooie levensloop.

Één grote erva­ring van barm­har­tig­heid

Voor de ouders van Johannes de Doper
- Zacharias en Elisabet -
was heel het gebeuren
rond de geboorte van Sint Jan
één grote erva­ring van barm­har­tig­heid.

Wij weten al uit eigen erva­ring
hoe­zeer iets je blij en dank­baar kan maken
als je echt lang naar iets hebt uitgezien.
Wat het ook is,
het geeft meer vreugde
als het de vervulling is van een lang gekoesterde wens,
meer dan wanneer het iets
waarvoor je gewoon
even je portemonnee hebt getrokken
om het te gaan kopen.

Zo was het bij Zacharias en Elizabet:
ze waren al op leef­tijd,
eigen­lijk te oud.
Ze had­den een kin­derwens
van jongs af aan.
Dat verlangen was nooit ingewilligd
en nu - toen het allemaal niet meer moge­lijk leek -
wordt die diepste wens alsnog vervuld.

Johannes moet hij heten:
God is gena­dig
en dat is de erva­ring
die Zacharias dan uit­zingt
in een prach­tige lofzang:
“God heeft in Zijn barm­har­tig­heid
op ons neergezien”.

Uitvloeiende dank­baar­heid

Zij zijn zo helemaal blij en dank­baar.
Die vreugde en dank­baar­heid
is de kern van hun bei­der leven
en in de lofzang die Vader Zacharias
toen ging zingen
wordt heel dui­de­lijk
dat dat gevoel van diepe dank­baar­heid
omdat God barm­har­tig op hen heeft neergezien,
uitvloeit, uitgaat naar andere mensen.
Die dank­baar­heid helpt hen
om aan anderen te denken.
De barm­har­tig­heid van God,
die bood­schap van verlos­sing
wordt doorge­ge­ven
vanuit de eigen dank­baar­heid en vreugde.

Een naam, een taak

Broe­ders en zusters,
ook wij dragen een bij­zon­dere naam,
die naam is een pro­gram­ma,
die naam luidt: Kind van God.
God is ook ons gena­dig.
We zijn een kind van God,
we hebben een doel,
we hebben een bestem­ming.
En wij hebben een taak,
zeker nu de wel­vaart stijgt
en God verdwijnt
en veel van wat het leven
rijk en mooi maakt, diepgang geeft.
Wij hebben een taak
om door onze vreugde en dank­baar­heid,
door wat we uitstralen
te laten zien en ervan te getuigen:
God is gena­dig,
Hij is barm­har­tig.
Dat is Zijn laatste woord.
Amen