Waarom moeten er kerken sluiten?
Heeft het bisdom een masterplan?
In de media verscheen het soms als een ‘masterplan’: Het bisdom gaat 99 kerken sluiten. Dat is niet juist. De vraag is meer: wat is mogelijk, ook financieel? Hoe ziet de toekomst van de kerk in ons bisdom eruit?
De ontwikkelingen
Door helaas verminderde kerkbetrokkenheid, krijgen veel parochies minder inkomsten, dat betekent dat zij niet meer kunnen doen wat zij voorheen konden. De belangrijkste taken zijn niet alleen het onderhouden van het kerkgebouw, ook de kosten van het pastoraat. Door verminderde inkomsten lukt dat niet meer, zeker niet op den duur. Ruim 80% van de parochies heeft rode cijfers. Uit het bestuderen van die ontwikkelingen, komt de berekening van de medewerker kerkopbouw vandaan over het aantal kerken dat zal moeten sluiten bij gebrek aan middelen en gelovigen.
De rol van het bisdom
Het is niet zo dat de kerken per se moeten sluiten en al helemaal niet dat dit moet van het bisdom, wel is waar dat het bisdom méékijkt en aan de rem trekt als de financiële middelen en het aantal vrijwilligers in een grotere regio teruglopen en de toekomst van de kerk in een groter gebied in gevaar komt, zeker als je op een iets langere termijn kijkt. Zo lang is die termijn trouwens niet meer: de ontwikkelingen gaan snel. Dan is het beter tijdig af te slanken en te doen wat wel haalbaar is.
Goede rentmeesters
Natuurlijk wil ik een ingrijpen van de Heer niet uitsluiten en we bidden dat vele mensen geraakt zullen worden door het evangelie en de sacramenten, maar hoe dan ook: we moeten als goede rentmeesters omgaan met hetgeen ons is toevertrouwd. We kunnen niet alles op z'n beloop laten in een situatie die totaal veranderd is (vgl. Spreuken 6, 9-11). Wat vraagt de Heer nu van ons, in deze concrete situatie?
Kerk open?
Het is in dat verband dat we naar dat aantal van 99 moeten kijken: het gaat om een gefundeerde berekening door medewerkers van het bisdom op basis van de beschikbare cijfers van wat in de toekomst haalbaar zal zijn.
Om een kerk open te houden is een vermogen nodig om die kerk te kunnen onderhouden, er zijn voldoende betrokken vrijwilligers nodig en er moet in de regio voldoende vermogen over blijven om de pastorale zorg te kunnen bekostigen met alles wat daarbij komt. Voor dat laatste moet ook breder worden gekeken naar de situatie in de grotere regio. En als er weinig vrijwilligers zijn, het allemaal eigenlijk niet meer gaat, komt er meer druk op het pastorale team. En als het dan ook nog een kerk betreft waar heel weinig mensen komen...
Als de kerk moet worden vervreemd
Soms komen mensen of groepen dan met creatieve oplossingen om de kerk voor een appel en een ei aan een groep of een persoon over te doen die er iets leuks mee wil doen voor de gemeenschap. Ook daar zal dan natuurlijk zeer goed naar moeten worden gekeken. Denk er daarbij aan: het is niet uit luxe dat de parochie een kerk van de hand doet; de opbrengst van het gebouw kan niet zomaar gemist worden, er is vaak al te lang te veel uitgegeven omdat het moeilijk was tot een toekomstbestendige verandering te komen...
In sommige gevallen is het gelukt een kerk over te dragen aan oosterse christenen, voor mede-gebruik of zelfs in verkoop. Dan kan een kerk toch kerk blijven. Natuurlijk heeft die optie onze voorkeur, zo kunnen deze oosterse christenen bovendien een goede plaats krijgen om als gemeenschap samen te komen voor de Liturgie.
