Miljoenen doden en moderne slavernij...

Wereldvredesdag en hoogfeest van Maria, moeder van God

In het afgelopen jaar her­dachten we dat hon­derd jaar gele­den de eerste wereld­oor­log begon. Wie de vele oorlogsbegraf­plaatsen uit die tijd bezoekt, raakt nu nog onder de indruk van de enorme aantallen mensen die gesneu­veld, gedood zijn.

De Franse presi­dent Francois Hollande stelde op 11 no­vem­ber j.l. een monu­ment open op de nationale begraaf­plaats van Notre Dame de Lorette in Noord-Frank­rijk waar 580.000 namen zijn gegra­veerd van slacht­of­fers die in deze streek tij­dens de ‘Grande guerre’ zijn gevallen. De twin­tigste eeuw is onder meer door de kracht van massavernietin­gings­wa­pens ge­ken­merkt geweest door hon­der­den miljoenen oorlogsslacht­of­fers, aantallen die nooit eer­der in de mensenge­schie­de­nis zijn ‘gehaald’...

Toch lijkt het er niet op dat de mens­heid iets geleerd heeft of in staat lijkt om zulke enorme bloedba­den te voor­ko­men. Aan het begin van de 21e eeuw zijn we alweer getuige geweest van vele gewapende con­flic­ten waar­van de uitingen van inter­na­tio­naal terrorisme en de strijd van IS waar­schijn­lijk door ons in het westen wel als de meeste bedreigende wor­den ervaren.

Toch gaat het zeker niet alleen om deze uitbars­tingen die onze aan­dacht verdienen als we oorlog en terreur willen voor­ko­men. Het gaat om alle struc­tu­ren van onrecht. Ieder (struc­tu­reel) onrecht, iedere vorm van onder­druk­king is een po­ten­tiële bron van oorlog en terreur. Zoals ieder jaar heeft de paus een bood­schap gegeven voor 1 januari, Wereld­vre­des­dag. Dit jaar focust hij op moderne vormen van slavernij: uitbui­ting, mis­bruik, mensen­handel enzo­voorts. In de on­der­staan­de preek ga ik nader op deze bood­schap in. We mogen mensen die deze moderne vormen van slavernij onder­gaan niet aan hun lot overlaten... we mogen geweld­da­dige onderdrukkers niet hun gang laten gaan... En wat we ook kunnen of zelfs moeten doen: het streven moet als doel hebben de broe­der­schap tussen de mensen te doen toe­ne­men.

Op Nieuw­jaars­dag roepen we hier­voor bij­zon­der de voor­spraak in van Maria, de Moeder van God, die ook wordt geëerd als ‘koningin van de vrede’.

Preek

Op deze nieuw­jaars­dag
wensen we elkaar van harte
een zalig en gezegend 2015 toe!
Dat God U in goede ge­zond­heid,
in liefde en ver­bon­den­heid met Hem
en met de mensen die U dier­baar zijn,
moge bewaren en gelei­den,
moge Hij altijd met U zijn.
Dat vragen we op deze dag
op de voor­spraak van Maria,
die wij eren als moe­der van God.
Deze dagen van oud en nieuw
zijn voor ons allemaal een gelegen­heid
om terug te blikken op het oude jaar
en vooruit te kijken naar het jaar dat komt.
De situatie in de wereld
kan ons angs­tig maken....
Mis­schien was 2014 voor U een moei­lijk jaar;
of mis­schien was het juist heel mooi en speciaal
of iets ertussen in.
Maar hoe dan ook:
het was een jaar des Heren
en ook 2015 zal een jaar des Heren zijn:
een gave van God,
die ons ook weer de kracht zal geven
om het te vol­bren­gen.
De Heer heeft ons tot hier gebracht
en onze opdracht ligt erin
om iets goeds uit het verle­den te bewaren
en met alles wat gebeurde om te gaan
in een geest van geloof en ver­trouwen.
We zijn tot hier geko­men,
een nieuw jaar ligt voor ons open,
laten we gaan met God
en met een groot ver­trouwen.

Maria bewaarde alles wat er gebeurd was in haar hart
en overwoog het bij zich­zelf.
De her­ders doen het­zelfde:
zij zijn vol van wat zij hebben gezien
bij de stal van Beth­le­hem
en ver­heer­lij­ken God.
Laten we doen zoals zij
en ook Gods hand en Gods lei­ding
proberen te zien.

Moeder van God

Op deze dag wordt het octaaf van kerst­mis
af­ge­slo­ten;
het is vandaag de achtste kerst­dag,
van­daar de naam ‘octaaf’;
we sluiten hiermee het feest
van de geboorte van Jezus af
door onze aan­dacht te richten op Maria,
die moe­der is gewor­den,
de moe­der van God die in de tijd is geboren.
Toen een grote bis­schop­pen­ver­ga­de­ring,
het concilie van Efese,
in het jaar 431 plech­tig had verklaard
dat Maria terecht Moeder van God genoemd mag wor­den,
gaf dat een enorme impuls
aan de Maria­ver­ering.
Vanaf dat moment wer­den tal­loze kerken in het westen
- zoals ook deze kerk -
toegewijd aan Maria
of aan een bij­zon­der moment van haar leven.
Vóór die tijd was de Maria-vere­ring eigen­lijk voor­na­me­lijk
in het oosten te vin­den geweest,
in lan­den als Syrië, Irak en Egypte,
die nu zo te lij­den hebben
onder oorlog en geweld.

Wereld­vre­des­dag

Het is vandaag wereld­vre­des­dag.
Op de voor­spraak van Maria
willen we vandaag dan ook bij­zon­der bid­den
om vrede in de wereld,
in het bij­zon­der in die lan­den
met zo’n oer-oude chris­te­lijke traditie.
Juist in deze kerst­da­gen kwamen berichten naar buiten
dat de vermoe­de­lijk oudste kerk van de wereld,
de huis­kerk van Doura Europos, die uit 231 na Christus stamt,
door IS vernie­tigd is of zwaar bescha­digd...
We kunnen niet anders dan dit zeer betreuren en veroor­de­len.
Maar nog ernsti­ger dan deze culturele schade
is het leed dat aan zoveel mensen wordt gedaan.

Moderne slavernij

Paus Fran­cis­cus heeft dit jaar
zijn bood­schap voor deze dag
gewijd aan allerlei moderne vormen van slavernij.
Na­tuur­lijk zal de paus daarbij ook hebben gedacht
aan de meisjes die door Boko Haram zijn ont­voerd.
Maar het is veel bre­der:
de paus spreekt over de vele mannen, vrouwen en kin­de­ren
die dage­lijks keihard en veel te lang moeten werken
tegen een hon­gerloontje,
zon­der enige wette­lijke bescher­ming;
hij heeft het over de vele mi­gran­ten,
vluch­te­lingen vaak,
die hon­ger moeten lij­den en vaak beroofd wor­den
van hun weinige be­zit­tin­gen,
fysiek en seksueel mis­bruikt wor­den
en na aan­komst vaak onder inhumane omstan­dig­he­den
wor­den vast­ge­zet.
De paus spreekt ook over de mannen en vrouwen
die in de pros­ti­tutie wor­den ge­dwon­gen,
waar­on­der vele min­der­ja­rigen.
En zo zijn er nog vele andere situaties te benoemen
waarin mensen in feite als slaven wor­den behandeld.
De paus roept rege­ringen, inter­na­tio­nale organi­sa­ties,
producenten en consu­menten en ons allen
op om hierin verant­woor­de­lijk­heid te nemen,
te han­de­len en te denken vanuit een over­tui­ging
dat uit­ein­delijk alle mensen broe­ders en zusters van elkaar zijn
en hij nodigt ons uit om concrete tekens te stellen
door daden van harte­lijke liefde
voor mensen die een vorm van moderne slavernij
moeten onder­gaan.

Broe­der­schap

Laten wij bid­den om vrede,
laten we - als we vanuit ons geloof
toch met een zekere dank­baar­heid terug­kij­ken
en met ver­trouwen vooruitkijken -
bid­den dat in heel de wereld
dit jaar de broe­der­schap tussen mensen,
de harte­lijke ver­bon­den­heid
dit jaar kansen mag krijgen en groeien mag.... Amen