Aswoensdag

Heilige Mis in de St. Johannes de Doper in Haarlem

Op Aswoens­dag was ik ’s avonds in de Sint Jan de Doper­paro­chie in Haar­lem om de Eucha­ris­tie te vieren en het askruisje uit te delen. Het was een goed ver­zorgde vie­ring met gemengd koor en een bijna volle kerk met mensen van alle leef­tij­den, van heel jong tot heel oud, veel kin­de­ren ook. En na­tuur­lijk ston­den we ook stil bij het bericht over het aftre­den van onze paus en we hebben gebe­den voor hem en om een goede op­vol­ger.

Homilie

We beginnen vandaag de veer­tig­da­gen­tijd, een tijd van vasten en be­zin­ning, waarin we allemaal wor­den opge­roe­pen om terug te keren naar de wor­tels, de fun­da­men­ten.

Ga maar eens na: waar denk je vaak aan? Waar pieker je over? Waar zit je mee? En is dat nu wer­ke­lijk nog zo be­lang­rijk als we even afstand nemen en ons leven vol ver­trouwen in de han­den van de hemelse Vader leggen? Soms moet je er even uit, even weg van waar je bent en leeft, een vakantie kan goed doen of ook een verblijf in een klooster of een retraite.

De afstand die je dan feite­lijk creëert draagt ertoe bij dat je alles met meer inner­lijke afstand kunt bekijken, emoties los kunt laten en dat is vaak zeer goed.

Na­tuur­lijk zijn we allemaal nog een beetje onder de indruk van het voor ons plot­se­linge besluit van onze paus Bene­dic­tus XVI om terug te tre­den en te gaan wonen bij een con­tem­pla­tief klooster in het Vati­caan om zich te wij­den aan studie en gebed, eigen­lijk dat wat hij al eer­der had willen doen voordat hij plot­se­ling op 78 jarige leef­tijd tot paus gekozen werd.

Hij heeft ons deze veer­tig­da­gen­tijd gegeven om van hem afscheid te nemen en zijn opvol­ging voor te berei­den.

Als alles goed en normaal verloopt zullen we met Pasen een nieuwe paus hebben.

Het moet voor onze paus een beslis­sing zijn geweest die hij met grote zorg­vul­dig­heid heeft geno­men, alles afwegend voor Gods aanschijn.

Want - zoals U al wel hebt kunnen lezen - het is voor de eerste keer in ruim zeven eeuwen dat een paus afstand doet (als ik de bij­zon­dere situatie van het zoge­naamd Westers schisma in de vijf­tien­de eeuw even niet meereken).

De heilige paus Coelestinus V was een vrome kluize­naar die tot paus werd gemaakt toen men er niet goed uitkwam, maar na ruim drie maan­den al besloot hij weer af te tre­den omdat hij merkte dat hij on­vol­doen­de voor­be­reid was en de nieuwe positie zijn gees­te­lijk leven helemaal niet ten goede kwam.

Vrijwillig heeft hij zich toen terug getrokken en hij heeft nog an­der­half jaar als kluize­naar geleefd.

Hij is begraven in L’Aquila in de Abruzzen in Midden Italië, de plaats waar hij ook tot paus was gekroond.

Onze paus volgt dit voor­beeld en trekt zich terug in de stilte.

Ook hierin ligt weer een bood­schap voor ons.

De paus hangt niet aan zijn waar­dig­heid, aan aan­dacht en eer; zoals zijn hele wezen al uit­straalt: hij is geen def­tige, hoge prelaat die indruk wil maken op anderen; hij is een “nederige die­naar in de wijn­gaard van de Heer”, zoals hij­zelf bij zijn aantre­den zei, een­vou­dig, vrien­de­lijk, men­se­lijk en hij neemt afstand, hij gaat de stilte in om God te zoeken, te bid­den en te stu­de­ren en zich te richten op wat wer­ke­lijk be­lang­rijk en blijvend is in ons bestaan.

Ver­schil­lende heiligen en grote geesten, waar­on­der de heilige Robertus Bellarminus en onze Thomas à Kempis en vele anderen hebben een boekje ge­schre­ven over de vraag waar het allemaal uit­ein­delijk om gaat: hoe kun je goed ver­trek­ken uit dit leven? Want dat laatste moment daar komt het op aan: “De kunst om goed te sterven” (“De arte bene moriendi”).

Ons heen­gaan uit dit leven - zo zeggen de auteurs - staat niet los van hoe we hebben geleefd en daarom bevelen zij aan je goed voor te berei­den op dat be­lang­rijke moment.

Dat wat de paus doet, dat wat deze gees­te­lij­ke schrijvers ons aanbevelen, wor­den ook wij in zekere zin gevraagd te doen in deze veer­tig­da­gen­tijd.

Drie mid­de­len of aspecten staan voorop, die allemaal tot doel hebben om ons los te maken van het “ik” en het “hier en nu”, iets losser komen staan van de materie, iets meer liefde tot God en liefde tot de naaste krijgen, dat is het doel van deze veer­tig­da­gen­tijd.

Die drie mid­de­len zijn - we hoor­den het in het evan­ge­lie -: vasten, gebed en aalmoezen.

Het vasten maakt ons losser van al het mate­rië­le, het gebed richt ons hart meer op God en omdat niemand God kan lief­heb­ben zon­der liefde voor zijn naaste, wor­den we uit­ge­no­digd te denken aan de mensen die het slechter hebben dan wij­zelf en hen te steunen bij­voor­beeld in de Vas­ten­ac­tie.

Mis­schien dat U het zelf helemaal niet zo ge­mak­ke­lijk heeft en moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen.

Moet je dan ook nog iets aan anderen geven? Ik begrijp dat dit voor som­mi­ge mensen best een vraag is, je zou dan alles voor jezelf willen hou­den, omdat je het zelf ook niet breed hebt.

Toch is het dan goed je hart open te hou­den voor anderen, niet alleen aan je eigen moei­lijk­he­den te denken.

Denk aan het pen­ningske van de weduwe in het evan­ge­lie.

En bedenk ook dat we hon­derd­vou­dig zullen terug krijgen wat we hebben gegeven.

Wie geeft, ont­vangt.

Het is ook een kwestie van ver­trouwen, een uiting van geloof, een stap in het duister mis­schien, maar een die je geloof en je ver­trouwen voedt.

Vasten, gebed en aalmoezen.

Hoe dan ook, Ik wens U allen een goede en gezegende veer­tig­da­gen­tijd toe!

Amen