Context van ons handelen: intenties, consequenties, drijfveren...
Zesde zondag door het jaar A
Op de zesde zondag door het jaar was ik in de kathedraal waar kinderen van de koorschool zongen. Voor de Mis - na eerst nog even goed geoefend te hebben - hielden ze nog even een kort maar hevig sneeuwballengevecht (zie foto), want ja, nu kon het: het was eindelijk winter!
In de kathedraal staan nog steeds twee tenten (foto). Dat heeft niets met Gedaanteverandering en Tabor te maken, maar wel met werkzaamheden aan het plaveisel die veel stof doen opwaaien. Dat stof blijft nu netjes binnen de tenten, de kathedraal kan gewoon worden gebruikt. De restauratie vordert goed. De laatste toren wordt aangepakt, de zogenaamde "Vrouwentoren", die eind van dit jaar klaar zou moeten zijn. Zo zal in de loop van het volgend jaar de restauratie voltooid kunnen zijn.
Ook de eerste communievoorbereiding is van start gegaan in de kathedrale parochie. Deze zondag kwamen de kinderen - een zestiental - voor de eerste keer bij elkaar.
Naar aanleiding van het evangelie stond ik in de preek stil bij het feit dat de waarde van ons handelen niet alleen wordt bepaald door de handeling zelf.
HOMILIE
Het lange evangelie
dat we vandaag hebben gehoord,
komt er min of meer op neer
dat Jezus zegt
dat het in het leven
niet alleen gaat om wat we doen
of om wat we misschien niet doen,
maar dat het ook om onze intenties gaat
en om de consequenties van wat we doen
en om wat ons ertoe kan brengen
om het goede of verkeerde te doen.
Niet doen!
Laat ik U gerust stellen:
het is niet Jezus’ bedoeling
dat we handen af gaan hakken
of ogen uit gaan rukken,
het is een krachtige manier van spreken
om te vragen
dat we korte metten maken
met wat ons van het pad afbrengt
en dat we stil staan bij
en nadenken over
de weg die we opgaan
en over wat ons drijft.
Heel dit evangelie is een uitnodiging
om onze eigen beweegredenen na te gaan
en alles overziende
goede en heilzame keuzes te maken.
Overweeg de portee
Niet alleen echtbreuk plegen,
ook de intenties, het begeren,
Niet alleen iemand vermoorden,
ook de toorn van binnen
en het koesteren van haat,
moeten we achterwege laten,
zegt Jezus tot Zijn leerlingen.
En denk aan de consequenties:
als je je niet met een ander verzoent,
je het niet eens wordt met een tegenpartij,
kan dat ook nog eens lelijk
op jezelf terug slaan,
misschien neemt hj wraak,
daagt hij je voor het gerecht,
houdt Jezus ons vandaag voor.
Overweeg de portée van je daden,
de consequenties van je handelen.
Pesten
We horen bijvoorbeeld zo vaak
hoeveel kwaad het een kind kan doen
als het gepest wordt op school.
Het kan vreselijke consequenties hebben
en een kind voor het leven beschadigen.
Niet voor niets is er veel aandacht voor
en worden er allerlei anti-pest-programma’s ontwikkeld.
Toch lijkt het vaak
alsof dat pesten niets heeft voorgesteld,
dat er niet veel is gebeurd:
een wat hatelijke opmerking tegen een ander kind
iemand niet mee laten doen,
een beetje roddelen,
soms was het dat misschien.
Er lijkt zo te zien
helemaal niet zoveel gebeurd,
moet je je daar zo druk over maken?
Toch kan het een mens traumatiseren.
Kleine oorzaak, grote gevolgen
Hoe komt het over, wat werkt het uit
wat we zeggen of doen?
Het zit ‘m soms in kleine dingen
- een gebaar, een blik, een woord -
waarmee we iemand overbrengen:
jou moet ik niet.
Maar de liefde moet ons leiden!
Als we alleen naar het handelen kijken,
lijkt het soms niet veel:
“Ik heb niet veel gedaan,
ik was er nauwelijks bij betrokken”,
maar ook de intenties kwamen over,
en een kleine oorzaak kan grote gevolgen hebben,
als we niet hebben nagedacht
over de consequenties.
Onze persoonlijke geschiedenis
speelt heel vaak mee
in wat we zeggen en doen
en in hoe we het zeggen en doen.
Één onbedachtzaam uitgesproken zin,
kan familierelaties voor jaren bederven.
In de context
Jezus zegt
dat Hij geen jota of haaltje
van de Wet laat vergaan,
wat verkeerd was, blijft verkeerd,
maar bij het oordeel
dat we erover vellen,
moeten we ook de persoon betrekken:
de persoon die het heeft gedaan
en de persoon die het moest ondergaan,
de intenties en de consequenties.
We moeten dat handelen in de context zien.
Niet los van een levensgeschiedenis
Wat iemand doet, zegt of laat
staat niet los van zijn persoonlijke geschiedenis.
Als we bijvoorbeeld
de levensgeschiedenis van een misdadiger horen,
gaat het heel vaak om een triest verhaal:
drank en geweld in het ouderlijk huis
of op een andere manier
geen basis waar hij thuis kon zijn,
geen liefde en waardering;
vrienden op straat,
van klein tot groter kwaad.
Huissleutel
Toen ik net priester was,
werd ik in een volkswijk van een stadsparochie benoemd.
Daar liep dagelijks een jongen op straat
van een jaar of acht, negen.
Soms stond hij achter de kerk
met wat oudere jongens.
Hij was ooit de huissleutel verloren
en moest voortaan buiten blijven
tot zijn moeder thuis kwam;
dat was ‘s avonds om een uur of zeven.
Ik heb me altijd afgevraagd
hoe het verder zou zijn gegaan
met deze jongen.
Als het mis is gegaan met die knul,
denk ik dat het niet alleen
zijn eigen schuld is geweest.
Niet bij iedereen die iets slechts doet
is het evenzeer aan te rekenen,
de achtergrond van een persoon
speelt nu eenmaal ook een grote rol.
Oordeelt niet
Er is begrip nodig om te kunnen oordelen
en uiteindelijk kunnen we niet oordelen,
omdat we niet kunnen beoordelen
hoe een persoon tot zijn daden gekomen is.
Daarom vraagt Jezus ons dat oordeel
uiteindelijk aan God over te laten:
“Oordeelt niet opdat je niet geoordeeld wordt”.
God alleen kent de harten van de mensen,
Hij begrijpt wat ons beweegt
en kan al die
voor onszelf vaak niet eens zo heldere motivatie’s
tegen de juiste achtergrond plaatsen.
Hij nodigt ons vandaag uit om gerechtigheid te doen,
vanuit een oprecht hart
onze intenties kritisch te bezien,
de consequenties te overwegen
en eerlijk en betrouwbaar te zijn.