Afsluiten diocesane fase synodale proces
Vesperviering in de kathedraal
Zondagmiddag 15 mei vond in de Haarlemse kathedraal de afsluiting plaats van de diocesane fase van het synodaal proces dat paus Franciscus in gang heeft gezet, ter voorbereiding op de Bisschoppensynode die in 2023 in Rome zal worden gehouden. Tijdens de vesperviering heb ik een reflectie gegeven op de verslagen van de gesprekken die in ons bisdom hebben plaats gevonden.
De viering is hier terug te zien: www.youtube.com/watch?v=jDMGJlUxxTU
Terugblik
Natuurlijk was het synodeteam in de kathedraal aanwezig voor de vesperviering. drs. Corine van der Loos leidde als coördinator de viering in met een terugblik en evaluatie. De bijeenkomsten zijn goed geweest en vragen om een vervolg, was de conclusie. De heer Jeroen van de Biggelaar en deken Frnaklin Birghitta gaven na de korte lezing van de vespers een getuigenis over hun beleving van het proces. Die was positief geweest. Ik vermoed dat hun bijdragen nog wel op een of andere manier beschikbaar komen. Daarna heb ik zelf onderstaande reflectie uitgesproken.
Een wens
Aan het einde van de viering werden de aanwezigen uitgenodigd hun wens voor de Kerk en het synodaal proces kort op een briefje te schrijven en dat voor in de kathedraal in een schaal te doen. Deze teksten worden door het synodeteam nog meegenomen bij het eindverslag.
Na afloop van de vespers in de kathedraal was er gelegenheid samen te komen in het bisschopshuis voor een hapje en een drankje en bovenal... voor ontmoeting.
Onderaan dit bericht vindt U de reflectie die ik heb uitgesproken.
Albert Steltenpool uit Velserbroek had een gedicht gemaakt, geïnspireerd door de synodale weg; dat gedicht volgt nu eerst:
De weg...
(Overwegingen ter inspiratie — naar aanleiding van de oproep van Paus Franciscus om samen een synodale weg te gaan — over wat ons nog drijft, in deze moeilijke tijden voor de kerk:)
“Bij de mensen is dit onmogelijk, maar bij God zijn alle dingen mogelijk.”
Dat wat waarde heeft:
De droom van Jezus
Die voor ieder mens wat te bieden heeft
Iedereen doet er toe
Er is lijden en verdriet
Maar vanuit de (eeuwige) liefde ook altijd perspectief
In zijn levensverhaal, die samenvalt met het onze
Daarin schuilt waarachtigheid en hoop
Waaraan een grote nood is
Die niet zomaar overal kan worden opgedaan
Hoe sterken wij elkaar in deze droom?
Hoe maken wij deze droom kenbaar?
Hoe tonen wij de schoonheid, de waarde daarvan?
(Albert Steltenpool)
Een eerste reflectie op het diocesane synode-proces
Synodeteam en 1000 deelnemers
Vanmiddag sluiten we de diocesane fase van het synodale proces af.
Allereerst is dit een gelegenheid om de leden van het synode-team te bedanken die zich daarvoor hebben ingezet: mgr. J. Van Burgsteden, drs. Corine van der Loos, drs. Lisette van Oordt en diaken Philip Weijers, maar ook wil ik allen danken die naar de bijeenkomsten zijn gekomen en hebben meegesproken. Zoals we bij de inleiding al hebben gehoord: meer dan 1000 personen hebben in ons bisdom deelgenomen aan een bijeenkomst in de diocesane fase van het synodaal proces. Ruim vijftig verslagen zijn er binnen gekomen, waarvan vele het resultaat zijn van meerdere bijeenkomsten.
Ik wil graag een eerste reactie geven, al is mijn reactie zeker niet alles omvattend en gaat die ook aan dingen voorbij. Niet alles kan nu aan de orde komen.
Gemeenschap en aandachtspunten
In deze gesprekken zijn veel mooie en waardevolle zaken en suggesties naar voren gekomen en een groot verlangen naar communio, naar gemeenschap met elkaar en met de Heer. Ik vond dat mooi om dit in de verslagen te kunnen lezen. Er kwam natuurlijk ook kritiek naar voren; daar zitten aandachtspunten bij voor de parochies, voor bisschop en bisdom. En we hebben door de Corona-periode veel vormen van onderling contact en menselijke nabijheid gemist.
Het verschil tussen de generaties
Er was ook een duidelijk verschil tussen de generaties: waar de ouderen die actief betrokken zijn bij een parochie vaker moeite hebben met de leer van de kerk, vooral op ethisch en moreel vlak en vaker hebben aangegeven dat de kerk in haar opvattingen zou moeten veranderen, leefde er bij de jongeren meer een verlangen naar vorming en geloofskennis, naar het kunnen delen van je geloof en naar gemeenschap; zij voelen zich vaak niet zo opgenomen in de parochies, waar zij tamelijk alleen staan.
Alle veranderingen in het kerkelijk leven
Onvermijdelijk lijkt me ook dat vooral ouderen moeite hebben met het wegvallen van vertrouwde structuren en de processen van samenvoeging en fusie en het wegvallen van voldoende vrijwilligers om alles goed te beheren. Met name de ouderen willen graag op lokaal niveau bijeen blijven komen. Dat hoeft, zo zou ik willen zeggen, niet altijd te gebeuren op de manier waarop dat vroeger kon. Lokaal samenkomen voor een Eucharistieviering, voor gebed, gesprek en uitwisseling kan belangrijk zijn om elkaar in geloof vast te houden, ook al is het niet altijd mogelijk om dat te doen als voorheen en een eigen kerk te behouden.
Zorg om de priesters
Tegelijk is er vaak zorg geuit om de priesters in de parochies die zoveel bestuurlijke zorgen op zich af krijgen. Dat verschillende priesters de laatste tijd met burn-out klachten te maken kregen door bestuurlijke processen, door zorg voor gebouwen en structuren vonden velen zorgelijk. Terecht, lijkt me. Veel zou helpen als iedereen - van gelovigen in een parochie, van kerkbestuursleden, tot pastorale krachten en bisdom - toekomstgericht en missionair zou denken, vanuit geloof en gebed en een verlangen naar verdieping en inspiratie. Want dat is toch de kern, veel materiële dingen worden dan minder belangrijk. Het geloof kan ons helpen om stappen te zetten buiten onze eigen comfort-zone.
Een verlangen...
Dat is me bijgebleven bij het lezen van de verslagen: laten we er op gericht zijn om samen iets moois op te bouwen, een mooie gemeenschap van geloof en liefde, laten we ons laten inspireren door wat de Geest ons te zeggen heeft door ons hart te openen en te bidden: Heer, zegt U het maar. Wat wilt U dat we doen? Een antwoord op die vraag krijgen we natuurlijk als we het evangelie lezen en de woorden van Jezus tot ons laten door dringen met daarbij de vraag: wat betekenen die woorden voor mijn leven, voor onze gemeenschap, voor onze Kerk?
Wat dat betreft ben ik geïnspireerd door de verslagen van de gesprekken van de jongeren, religieuzen en nieuwe gemeenschappen en bewegingen die gingen over dit verlangen naar verdieping en een nieuw geestelijk elan. Ik vond het mooi om dat te lezen en ik bid dat jullie verlangen vervuld zal worden en veel vrucht zal dragen.
Laat hen herders kunnen zijn!
De priesters en andere pastorale krachten hebben een prachtige kerntaak, die ze inderdaad als vervullend ervaren: de viering van de sacramenten, het nabij zijn aan mensen in allerlei omstandigheden, in vreugde en verdriet, hen leren kennen en begeleiden op de weg van Jezus, de verkondiging en catechese, het werken met kinderen, jongeren, gezinnen en ouderen. Daar ervaren zij dat ze mooie zaadjes zaaien. Dat lees ik in de verslagen, dat heb ik gehoord in de gesprekken waar ik bij was. Geef uw herders de gelegenheid geven om zich daar mee bezig te houden, geef hun wat ruimte, zou ik zeggen. Geef hun de gelegenheid om herder te kunnen zijn en mensen met de boodschap van het evangelie in contact te brengen.
Wat belangrijk is...
Veel mensen, jong en ouder, hebben naar voren gebracht wat zij belangrijk vinden voor de opbouw van de geloofsgemeenschap: meer vorming in het geloof, in het gebed en het geestelijk leven; gemeenschap en verbondenheid met elkaar; het vieren van de grote geheimen van ons geloof, de sacramenten. Dit kwam ook naar voren in het oecumenisch synodegesprek dat ik mocht hebben met leiders van andere christelijke gemeenschappen. Ik vond dat heel herkenbaar. Voor ieders weg in het geloof zijn bepaalde ervaringen waardoor je gevormd werd, heel belangrijk geweest: zulke ervaringen maken dat je er dieper in mag komen, er meer van mag weten en begrijpen. Daarbij hebben we elkaar nodig. Kardinaal Danneels zei ooit: "Een christen alleen is in gevaar”. We hebben gemeenschap nodig en de inspiratie die we elkaar, ook vaak ongemerkt dóór geven. Voor de priesters en pastorale krachten is het belangrijk dicht bij de mensen te kunnen zijn. Daarvoor moet tijd en ruimte worden geboden.
Ook de aandacht voor de noden in de samenleving, voor mensen die het moeilijk hebben is voor hen en voor iedere christen wezenlijk.
H. Titus Brandsma: je vaste overtuiging
Vandaag werden onder meer Titus Brandsma en Charles de Foucauld heilig verklaar. Over Titus Brandsma is al veel gezegd en geschreven. Zijn moed en zijn principiële overtuigingen, dwars tegen de heersende stromingen van zijn tijd in, roepen bewondering op. Het is de moeite waard trouw te zijn aan je diepste gelovige overtuigingen, ook al denkt de samenleving vaak anders. Uit alle enquêtes en onderzoeken komt altijd dat katholieken meegaan met de heersende opvattingen; zij zijn in onderzoeken wat dat betreft vaak niet van niet-gelovigen te onderscheiden; de protestanten zijn wat dat betreft vaak net iets principiëler. Wat mij betreft mogen we daar iets van leren, want ons geloof is de moeite waard om er echt voor te gaan. Laat ons geloof, onze band met God ons staan in het leven en in de samenleving meer bepalen, dat is mijn wens.
Hij is de weg...
Dat onze synodale weg een weg mag zijn die we samen gaan en die we bovenal samen gaan met Jezus Christus, want Hij is de weg, de waarheid en het leven...