Moet religie achter de voordeur?
Amsterdamse Vereeniging tot Weldadigheid 175 jaar actief
In de fraaie ambiance van de schuilkerk Onse Lieve Heer op Solder vierde de Vereeniging tot Weldadigheid van den Allerheiligsten Verlosser op zondag 30 oktober haar 175-jarig bestaan met een Eucharistieviering en een receptie. Een instelling met een rijke, Amsterdamse, katholieke hisotrie.
Bestuursvoorzitter dr. Rob van der Hulst hield na de Eucharistieviering een korte terugblik op die rijke geschiedenis, waarin onder meer veel voor het katholiek onderwijs in Amsterdam is gedaan. Nog steeds staat de vorming van jeugd in Amsterdam centraal in het giftenbeleid.
De Mis werd feestelijk opgeluisterd door de Capella Puellarum van de kathedraal, o.l.v. Fons Ziekman met als organist drs. A. Roelofs.
Tijdens de H. Mis heb ik de volgende homilie/overweging gehouden:
Homilie
De ontmoeting met Jezus
Het evangelie verhaalt ons vandaag
van Zacheüs de tollenaar
die door de ontmoeting met Jezus
wordt geïnspireerd
om de helft van zijn bezit
aan de armen te geven
en ieder die hij benadeeld heeft
dat viervoudig te vergoeden.
Dit gebeuren is typisch kenmerkend
voor wat talloze malen is gebeurd:
de ontmoeting met Jezus,
de inspiratie van het evangelie,
een bewustere keuze voor Christus,
brengt mensen ertoe
zich in te zetten voor de naaste,
om een mens-voor-anderen,
liefdevol gemeenschap stichtend
te worden.
Terug naar 1841
We mogen vandaag in dankbaarheid
een bijzonder jubileum vieren.
De 175 jarige geschiedenis
van de Vereeniging tot Weldadigheid
van den Allerheiligsten Verlosser
geeft een duidelijk beeld
van de ontwikkeling
van de katholieke gemeenschap.
1841, het jaar van de stichting van de Vereeniging,
is de tijd van het ontwakend katholiek bewustzijn,
waar de Vereeniging op in haakte
met inzet voor armen, zieken, vorming en onderwijs
open voor allen,
maar duidelijk vanuit
een katholieke overtuiging en signatuur .
Uit de schuilkerken vandaan
Nadat de katholieke kerkgemeenschap
eeuwenlang officieel
niet toegestaan was geweest
en in de praktijk naar een bestaan
achter de voordeur was verwezen,
kwam zij in die jaren
aarzelend weer naar buiten:
De katholieken verlieten hun schuilkerken,
bouwden niet alleen prachtige monumenten
van geloof en cultuur,
maar ook monumenten
van menselijkheid en naastenliefde:
zij speelden een hoofdrol
in de ontwikkeling van onder meer
onderwijs, gezondheidszorg,
jeugd- en ouderenzorg.
Maar de afrekening met dit verleden
is helaas in gang gezet.
Is meten weten?
Daar is een paradigma-wisseling mee verbonden:
Uitgangspunt lijkt niet meer zozeer
de zorgvolle liefde voor mensen
maar de zorgvraag van een cliënt
en een antwoord daarop
dat in protocollen
zorgvuldig moet worden geregistreerd.
Daarmee wil ik niets ten nadele zeggen
van professionele zorg,
maar het uitgangspunt
van het zelf-de-regie-voerende individu
en van “meten is weten”
en van stervenshulp als je zelf niet meer kunt,
legt het primaat bij de sterke mens,
het doet tekort aan de waarde van het mens-zijn,
die niet ligt in wat je kunt
maar in wie je bent.
Religie achter de voordeur?
De plaats waar wij nu zijn samen gekomen
voor de viering van de Eucharistie,
deze fraai gerestaureerde schuilkerk
van Onse Lieve Heer op Solder,
getuigt daarom niet alleen
van de inzet van de Vereeniging tot Weldadigheid
in het heden,
maar sluit tevens prachtig aan
bij het vertrekpunt van de Vereeniging
in die eerste helft van de negentiende eeuw.
Achter de voordeur?
Anno 2016, 175 jaar later,
horen we opnieuw alom om ons heen
de roep dat de kerk
terug moet naar de schuilkerken,
achter de voordeur.
Deze zaterdag nog was de opinie
van één van de lijsttrekkers
van de politieke partijen
in een interview te lezen:
“Religie is een hobby:
dat doe je thuis of in je gebedshuis
en daar houdt het dan op”. (Trouw, zaterdag 29 oktober 2016, p.11)
Einde citaat!
Naastenliefde centraal
De Vereeniging tot Weldadigheid
ontstond nu juist vanuit de overtuiging
dat het daar niet ophoudt.
Door een initiatief
van de Jezuïet pater Arnoldus Fentrop van de Krijtberg
en huisarts Joannes Cramer,
samen met een negental
sociaal bewogen katholieken,
ontstond deze Vereeniging
die in 175 jaar heeft laten zien
dat geloven verder gaat
dan de muren van een schuilkerk,
maar dat onze christelijke en katholieke opdracht
juist is: te werken aan een wereld
waarin naastenliefde centraal staat
en waarin dus alles moet worden gedaan
om gemeenschapszin te bevorderen,
verbondenheid te creëren,
waarbij onze geloofsovertuiging
de inspiratiebron en leidraad is,
om zo te zeggen: de ziel van ons handelen.
Katholiek in Amsterdamse context
Ik wil daarom bij deze gelegenheid
de Vereeniging tot Weldadigheid
van harte feliciteren met dit jubileum,
het bestuur danken voor hun inzet
en aan hen veel zegen toewensen
voor de toekomst.
Ik ben zeer gelukkig
dat U trouw bent
aan de oorspronkelijke doelstelling
om goed te doen
in deze Amsterdamse context
vanuit de katholieke inspiratie.
Want het geloof kan niet achter de voordeur blijven;
het is juist haar essentie
om uitgaande liefde te zijn,
om niet alleen in de persoonlijke verhoudingen
met andere mensen
maar ook in de structuren en organismen
van een samenleving
de kernwaarden van het geloof
tot uiting te laten komen,
zoals die bijvoorbeeld worden verwoord
in de katholieke sociale leer.
Het is mijn hoop en bede
dat U hieraan steeds
een waardevolle bijdrage
zult kunnen blijven geven.
Signaalwerking
Daarbij moet U zich nooit
laten ontmoedigen door het feit
dat Uw mogelijkheden nu eenmaal
beperkt zijn.
Elke goede daad telt
en heeft bovendien een signaalwerking
naar de samenleving.
Het is zoals paus Franciscus doet:
een bezoek aan Lampedusa of Lesbos,
het omarmen van een zwaar gehandicapte
of een persoon vol lelijke gezwellen
is een geste waarvan de betekenis
veel verder reikt
dan het concrete goede
aan deze mens gedaan.
Olievlekwerking
In het evangelie van vandaag
zien we dat ook:
Jezus zelf blijft niet bepaald
achter de muren van een schuilkerk zitten:
Hij trekt de stad Jericho binnen
en wordt daar omgeven
door een grote menigte.
Temidden van die menigte,
die zich om Hem verdringt,
kiest Hij er één uit:
Hij kijkt omhoog
naar een wilde vijgenboom
en ziet daar Zacheüs zitten.
“Bij jou moet ik vandaag te gast zijn”.
Die blik en die zin
worden een olievlek
die zich uitstrekt
en zich verbreidt
door het handelen van Zacheüs.
Zo is het in feite ook gegaan
met de Vereeniging tot Weldadigheid
van den Allerheiligste Verlosser:
Het vuur en de inzet van de twee personen
die aan de oorsprong stonden,
heeft tot een olievlek
van mooie initiatieven geleid.
Een wens
Van harte wens ik dat ons allen toe:
dat ons leven, onze woorden, ons handelen,
ja heel ons bestaan
- hoe beperkt wij zelf ook zijn -
die werking mag krijgen
in een zich uitdijende beweging
van naastenliefde
naar het beeld van de liefde
van Jezus Christus voor ons.
Amen.
