Arsacal
button
button
button
button


Leer vluchtelingen kennen

Werelddag voor Migranten en vluchtelingen

Artikel Overig - gepubliceerd: zaterdag, 25 september 2021 - 1742 woorden

Zater­dag 25 sep­tem­ber vond in de Mozes en Aäron­kerk in Am­ster­dam de bij­een­komst van ons bisdom plaats voor de Wereld­dag voor Mi­gran­ten en Vluch­te­lingen onder het thema “Naar een steeds groter ‘wij’”, dat paus Fran­cis­cus dit jaar aan deze dag heeft meege­ge­ven. Hoe gaan we met vluch­te­lingen en mi­gran­ten om? De paus heeft daar vier sleu­telwoor­den voor gegeven.

De wereld­dag voor vluch­te­lingen en mi­gran­ten

De Wereld­dag wordt eigen­lijk op zon­dag 26 sep­tem­ber (en op de voor­avond) gevierd en dan zal er in de kerken aan­dacht aan wor­den besteed. De bij­een­komst in Am­ster­dam was een goede ope­ning en voor­be­rei­ding op dit weekend.

Al in zijn bood­schap voor Wereld­vluch­te­lingen­dag 2018 had paus Fran­cis­cus vier kern­be­grippen aange­ge­ven voor onze omgang met vluch­te­lingen en mi­gran­ten: opnemen, be­scher­men, steunen en be­ge­lei­den.

Het pro­gram­ma van de dag

Aan het begin van de bij­een­komst heette Corine van der Loos ie­der­een welkom. Zij pre­sen­teerde ver­vol­gens het pro­gram­ma, dat werd afgewisseld met muziek op exo­tische instru­menten, bespeeld door Giuseppe Doronzo. Daarna heb ik een inlei­ding gehou­den rond de kernwoor­den van de paus (zie onder). Ge­tui­ge­nissen over de humanitaire corridors van Sant’ Egidio, van Here to support en het Straatsignale­rings­fonds (verbon­den met de Mar­te­la­ren van Gorcum, Clara en Fran­cis­cus, Am­ster­dam), Casa Migrante (verbon­den met de Spaans­spre­kende pa­ro­chie in Am­ster­dam), het verhaal van de goed-geïntegreerde Basil uit Syrië, verbon­den aan Sant’ Egidio in Am­ster­dam en een pre­sen­ta­tie van de plannen voor een opvanghuis voor onge­do­cu­men­teer­den "Fran­cis­cus Per­spec­tief". Dat is nog maar een klein greep uit alle mooie ac­ti­vi­teiten die wor­den ont­wik­keld. Het was een rpaxch­tige, in­spi­re­rende ochtend, die met een gezellige lunch werd af­ge­slo­ten.

Jon­ge­ren en PCI's

Tege­lijk zijn er ook zorgen; wat dat betreft: de PCI's (Parochiële Caritas In­stel­lingen) hebben in veel gevallen weinig aan­spre­kende ini­tia­tie­ven, daardoor is het moei­lijk jon­ge­ren bij het werk voor de PCI te betrekken, de be­stuurs­le­den zijn sterk vergrijsd, waarbij nog komt dat de PCI's vaak te weinig contact hebben met de concrete pa­ro­chie­ge­meen­schap en het pas­to­raal team. Dat is een zorg. Maar we zien daar­en­te­gen ook prach­tige voor­beel­den van plaatsen waar dus juist heel mooie en vrucht­ba­re ini­tia­tie­ven tot stand komen, wat jon­ge­ren en­thou­sias­me geeft om mee te doen en de pa­ro­chie­ge­meen­schap verrijkt. Het kwam bij­voor­beeld nog even aan de orde: wat een ver­an­de­ring een vluch­te­lingen­ge­zin in een pa­ro­chie teweeg kan brengen, wat dat aan liefde, ver­bon­den­heid en ge­meen­schapszin kan oproepen.

Over de wereld­dag

De bood­schap van de paus voor deze dag is onder meer aan alle pa­ro­chies gestuurd en bij­voor­beeld ook te raadplegen op rkkerk.nl. In het tijdschrifjt Diakonie en pa­ro­chie wordt er aan­dacht aan besteed, onder (veel) meer door een inter­view hierover met mij. Maan­dag 27 sep­tem­ber verschijnt ook een inter­view met Stijn Fijns in het dag­blad Trouw.

Onder de lezing is nog een foto­se­rie toe­ge­voegd van foto­graaf Wim Koopman.


LEZING

Wereld­dag voor Mi­gran­ten en Vluch­te­lingen

Mozes en Aäron, Am­ster­dam, Zater­dag 25 sep­tem­ber 2021

Naar een steeds groter ‘wij’

De boot

Deze week was ik in Rome. Op het Sint Pieter­plein heb ik na­tuur­lijk even stil gestaan bij het monu­ment dat daar enkele jaren gele­den is verrezen: een boot vol met vluch­te­lingen. Wat opvalt is dat er ver­te­gen­woor­digers bij staan van het Joodse volk en tal van andere mensen uit de laatste ruim hon­derd jaren, zoals vluch­te­lingen voor communis­tische regimes en na­tuur­lijk de boot­vluch­te­lingen. De eerste keer dat de Wereld­dag voor Mi­gran­ten en Vluch­te­lingen werd gevierd was dan ook al in 1914, na het uit­bre­ken van de Eerste Wereld­oor­log. Dat was een moei­lijke tijd. Ik ben blij om vandaag hier te zijn, want in onze tijd is deze speciale dag mis­schien wel be­lang­rijker dan ooit.

De ernst van de pro­ble­ma­tiek

Afgelopen juni meld­den de Verenigde Naties dat er we­reld­wijd ruim 82 miljoen vluch­te­lingen zijn. Dat is ongeveer zoveel als alle inwoners van Duits­land! Het zijn mensen die op de vlucht zijn voor oorlog, geweld, natuur­rampen en armoede. We horen veel over Syrië en Afghanistan, maar er zijn veel meer lan­den, in Azië, in Afrika, ook in Latijns-Amerika. We hoor­den deze dagen over de be­han­de­ling van de vluch­te­lingen uit het zwaar getroffen Haïti en andere lan­den aan de grens van Mexico en de Verenigde Staten, maar ook op Curaçao, Aruba en Bonaire, eilan­den in ons ko­nink­rijk die het eco­no­misch zwaar hebben, wor­den vluch­te­lingen op­ge­van­gen uit Venezuela. En waarom horen we bij­voor­beeld vrijwel niets over de situatie in Mo­zam­bi­que?

Klimaat en vluch­te­ling en... wij...

De paus schreef vijf jaar gele­den in zijn en­cy­cliek Laudato Sì dat alles wat wij doen of nalaten gevolgen heeft voor andere mensen en voor de natuur, de wereld, de schep­ping. Elke keus die wij maken heeft gevolgen voor vandaag én voor de toe­komst, voor volgende gene­ra­ties. Ons grootverbruik schaadt de armste mensen. Natuur­rampen, oorlogen om grond­stof­fen, om voedsel en water, mensen die wegtrekken omdat hun land in woes­tijn is veran­derd, over­stro­mingen van gebie­den zo groot als Neder­land: het wordt steeds dui­de­lijker dat de pro­ble­ma­tiek van mi­gran­ten en vluch­te­lingen en die van de opwar­ming van de aarde met elkaar verbon­den zijn. Natuur­rampen en jihadis­tische groepen vormen een catastrofale mix en bei­den brei­den zich uit...

De En­cy­cliek Populorum Progressio van paus Paulus VI (26 maart 1967) riep al op om glo­baal en inclusief te denken. Er is geen andere weg. Het “wij” en “zij”-denken en -doen vergroot de pro­ble­ma­tiek en neemt de kansen op een vreedzame oplos­sing weg.

Naar een steeds groter wij

Deze dag staat in het teken van alle mi­gran­ten en vluch­te­lingen. De paus pleit ervoor om con­se­quent aan beide groepen aan­dacht te beste­den.

Ieder jaar schrijft Paus Fran­cis­cus een speciale bood­schap voor de Wereld­dag die hij dit jaar als thema meegaf: ‘Naar een steeds groter wij’. Hij herinnert ons eraan dat we mid­den in de corona­pan­de­mie weer hebben gezien dat we allemaal in het­zelfde schuitje zitten. Mis­schien weet u het nog hoe hij op het lege, verregende Sint Pieters­plein voor de slacht­of­fers en voor de wereld gebe­den heeft. Hij zei dat we allemaal in dezelfde boot zitten en dat we alleen samen een oplos­sing kunnen vin­den.

Vandaag spreekt de paus de wens uit dat we dit niet vergeten, maar ein­de­lijk leren om niet lan­ger te denken in termen als ‘zij’ en ‘die mensen daar’, maar alleen als ‘ons’ en ‘wij’; dat dat ‘wij’ steeds groter wordt, over de grenzen heen van culturen en religies. En hij vraagt ons om actief op zoek te gaan naar mensen die aan de kant staan en die nog niet bij ‘wij’ horen.

Wat kunnen we doen?

Wat kan ik doen, hoor ik u denken. Daarvoor heeft de paus ons in een eer­dere brief vier werkwoor­den gegeven: woor­den om te doen: Verwel­ko­men, be­scher­men, onder­steunen en integreren.

Verwel­ko­men

Met verwel­ko­men of opnemen, bedoelt de paus dat we moeten zorgen dat mi­gran­ten en vluch­te­lingen op een veilige en legale manier een land kunnen bereiken. Dat ze niet hun leven hoeven te wagen op gammele boten, op treinen of in woes­tijnen; of mis­handeld en mis­bruikt te wor­den door mensen­handelaren en bandieten. Verwel­ko­men heeft alles te maken met grenzen, reis­moge­lijk­heden, opvang­plekken en verblijfspapieren. Het is be­lang­rijk dat er men­se­lijke, mens­waar­dige manieren gevon­den wor­den om mensen op te nemen en dat alle mensen toegang hebben tot basis­voor­zie­ningen zoals voedsel, onderdak en ge­zond­heids­zorg. Het beste goede voor­beeld dat ik ken is de humanitaire corridor, waar we straks meer over zullen horen.

Be­scher­men

Het tweede werk­woord is be­scher­men. Het gaat er om de rechten en de waar­dig­heid van mi­gran­ten en vluch­te­lingen te be­scher­men, wat hun offi­cië­le status ook is: vluch­te­ling, asiel­zoe­ker, statush­ou­der, onge­do­cu­men­teerde, migrant. Ie­der­een heeft bescher­ming nodig. Dan gaat het om dingen als rechts­bij­stand, het altijd bij je mogen hou­den van je iden­ti­teits­do­cu­menten of de moge­lijk­heid om een bankreke­ning te openen. En om heel fun­da­men­tele zaken als het recht om een natio­na­li­teit te hebben, niet uitgebuit of mis­handeld te wor­den.

Onder­steunen

Het derde werk­woord is onder­steunen. Daar­mee willen we zorgen dat alle mi­gran­ten en vluch­te­lingen de moge­lijk­heid krijgen om zich volle­dig te ont­wik­ke­len als persoon: om de eigen talenten te ont­wik­ke­len, de taal te leren van het land waar je woont en een plek in de maat­schap­pij te krijgen. Steunen betekent ook ie­der­een de vrij­heid geven om de eigen gods­dienst te beleven. Ge­meen­schappen spelen hierin een be­lang­rijke rol door mi­gran­ten op te nemen en het is mooi als zij hier de moge­lijk­he­den voor krijgen.

Integreren

Het laatste werk­woord is integreren. In Neder­land zeggen we meestal integreren en participeren, omdat het niet gaat om aanpassen maar om een bewe­ging naar twee kanten. Het gaat om de ont­moe­ting. Als mensen van ver­schil­lende afkomst niet langs elkaar heen leven, maar elkaar opzoeken, dan ontstaan er in­ter­cul­tu­rele contacten en verrijken mensen elkaar. Mensen ont­dek­ken elkaars waarde­volle kanten, leren van elkaar. In het proces dat zo ont­staat, groeit de maat­schap­pij en wordt de samen­le­ving rijker, steeds meer een weer­spie­geling van de vele gaven van God aan de mensen. Dat is een lang niet altijd mak­ke­lijk proces, maar ook een hoop­volle en vreug­de­volle ont­wik­ke­ling. En is het niet zo dat we in het verle­den talrijke groepen van vluch­te­lingen en mi­gran­ten hebben opgeno­men die allang volle­dig geïntegreerd zijn en participeren?

Tot besluit

Van deze pau­se­lijke werkwoor­den zullen we straks voor­beel­den horen; die maken alles concreter. Hope­lijk zal dat ons allen in­spi­re­ren om een bijdrage te leveren aan het grotere ‘wij’.

We zijn hier op een mooie plek, in de Mozes en Aäron­kerk, een katho­lie­ke kerk, met de deuren wijd open naar de stad. En we zijn een mooi gezel­schap van mensen van ver­schil­lende reli­gi­euze en culturele ach­ter­grond. De oproep van de paus is tot ons allemaal gericht. Hij vraagt leden van de katho­lie­ke kerk om erop uit te gaan, om mensen te ont­moe­ten en met de hulp van de Heilige Geest van de Kerk een gastvrije en open ge­meen­schap te maken. Hij vraagt alle mensen van goede wil om samen te werken aan een nieuwe mensen­fa­mi­lie, waarin ie­der­een er mag zijn; om samen te bouwen aan een toe­komst van ge­rech­tig­heid en vrede, waarbij niemand achter­ge­la­ten wordt.

We willen deze dag gebruiken om naar elkaar te luis­te­ren, van elkaars aanwe­zig­heid te genieten en te beleven dat we niet bang zijn om samen als één familie te dromen van een steeds groter ‘wij’.

Dat de bewoners van deze aarde elkaar steeds meer als broe­ders en zusters zullen ont­dek­ken, met Gods hulp.

Am­ster­dam, 25 sep­tem­ber 2021


Fotoserie

Klik op een foto voor een uitvergroting.
Terug