Arsacal
button
button
button
button


Alles kan veranderen

Presentatie in Amsterdam van het boek van de stichter van Sant'Egidio

Artikel Overig - gepubliceerd: woensdag, 14 november 2018 - 1998 woorden
De inleiders, Colm Dekker, de uitgever en de vertaler
De inleiders, Colm Dekker, de uitgever en de vertaler
De inleiders van de avond
De inleiders van de avond
Colm Dekker toont het boek. Naast hem mw. Hilde Kieboom
Colm Dekker toont het boek. Naast hem mw. Hilde Kieboom

Woens­dag­avond 14 no­vem­ber vond in het huis van de ge­meen­schap van Sant’ Egidio naast de Mozes en Aäron­kerk aan het Waterloo­plein in Am­ster­dam de pre­sen­ta­tie plaats van de Neder­landse uitgave van het boek van de stichter van Sant’ Egidio Andrea Riccardi. Oud-minister prof. mr. dr. Ernst Hirsch Ballin, mw. Hilde Kieboom, vicevoor­zit­ter van Sant’ Egidio en verant­woor­de­lijke voor de Benelux, en ik gaven een inlei­ding.

Colm Dekker, verant­woor­de­lijke voor Sant’ Egidio in Am­ster­dam, leidde de avond in. Prof. Hirsch Ballin prees de visie van Riccardi in zijn inlei­ding en zette die af tegen opvat­tingen als die over de "clash of civilisations" en het heersende populisme. Ook be­klem­toonde hij het belang van de zorg voor het klimaat in de lijn van de stichter van Sant’ Egidio en hij vroeg zich af waar we voor kiezen: voor het eigen overleven of voor een per­spec­tief voor de toe­koms­tige gene­ra­ties. Daarna kreeg ik het woord en mijn inlei­ding is hier­on­der in­te­graal weerge­ge­ven. Mw. Hilde Kieboom ging tenslotte onder meer in op de bete­ke­nis van de vele mensen die in het boek ter sprake komen en van invloed zijn op de visie van Riccardi.

Dr. Elsbeth Greven, uitgever van het boek dat bij KokBoeken­cen­trum is ver­sche­nen, lichtte daarna toe hoe zij in contact was geko­men met Sant’ Egidio en wat de bete­ke­nis voor haar was van deze publi­ca­tie. Daarna overhan­digde zij de eerste exemplaren aan de inlei­ders van de avond.

Tenslotte kwam ook de vertaler, Christian van der Heij­den, nog even aan het woord, die in weinige woor­den veel zei en allen aanbeval dit boek aan te schaffen waar daarna volop gelegen­heid voor was.

Het was een mooie en in­spi­re­rende avond, waarbij ook mgr. dr. Everard de Jong, hulp­bis­schop van Roermond, aanwe­zig was, evenals veel mensen die met Sant’ Egidio in Antwerpen, Apel­doorn, Am­ster­dam of elders verbon­den zijn.

 

PRESENTATIE VAN HET BOEK “ALLES KAN VERANDEREN” VAN ANDREA RICCARDI

Een ont­moe­ting

Het boek dat we vandaag presen­te­ren is het re­sul­taat van een “vriend­schap­pe­lijke ont­moe­ting”, zoals deze dialoog met de initiator van de ge­meen­schap van Sant’ Egidio, Andrea Riccardi, door de auteur in het voor­woord wordt genoemd. ”Dag, vriend”, zijn de woor­den waar­mee Andrea Riccardi zijn inter­viewer begroet. Het boek kun je dan ook kunnen lezen als het ver­slag van een ont­moe­ting, maar niet alleen van die van Andrea Riccardi met de inter­viewer Massimo Naro. Talloze goede, vriend­schap­pe­lijke, in­spi­re­rende ont­moe­tingen met mensen van allerlei ach­ter­gron­den, levend in heel ver­schil­lende omstan­dig­he­den, in allerlei culturen van de hele wereld komen voorbij. Mede daardoor is dit boek een kost­ba­re beschrij­ving gewor­den van het levende en zich ont­wik­ke­lende cha­risma van de ge­meen­schap van Sant’ Egidio, die - volgens Andrea Riccardi - meer zich­zelf is gewor­den naarmate ze gegroeid is in ont­moe­ting en vriend­schap. Daarin is Sant’ Egidio tegendraads: tegen de stroom in van een tijd die als ‘Ik tijdperk’ te boek staat, als tijdperk van het indi­vi­dua­lis­me, dat in zekere zin tot uitbars­ting kwam in het revolutie­jaar 1968 dat tevens het jaar is waarin de ge­meen­schap van Sant’ Egidio begon, nu dus vijf­tig jaar gele­den. Andrea Riccardi daarover: “Door het stichten van een Ge­meen­schap gaan we al tegen de stroom in”. Alleen dat feit al vertolkt de hoop die in de titel van het boek is ver­woord: “Alles kan ver­an­de­ren!” We hoeven ons niet mee te laten gaan in de stroom van de tijd.

Het concilie van de dialoog

Dé grote in­spi­ra­tie­bronnen bij het initiëren van Sant’ Egidio waren voor Andrea Riccardi het evan­ge­lie en het tweede Vati­caans concilie, naast na­tuur­lijk de gebeur­te­nissen van dat fameuze jaar 1968. Het concilie zag de Kerk als ge­meen­schap, waarin ie­der­een mee­telde, iedere gedoopte mede­dra­ger was van de missie van de Kerk; het concilie schetste het beeld van een Kerk die open wil staan naar anderen, wil zoeken wat kan verbin­den, die tot een respect­volle en vriend­schap­pe­lijke dialoog wil komen binnen de Kerk, met andere chris­te­nen, andere gods­diensten, ja met heel de wereld. Voor paus Paulus VI was dit het concilie van de “dialoog”, die hij dan ook centraal stelde in zijn En­cy­cliek Ecclesiam suam (6 au­gus­tus 1964).

Geen “wij”en “zij”

Voor Riccardi is “ge­meen­schap” dan ook niet een omhei­ning of afbake­ning die mensen buiten houdt die er niet bij horen, maar een on­der­schei­den, onderkennen en aan­ne­men wat ons met een ander verbindt. Mij trof bij­voor­beeld het verlangen dat Andrea Riccardi in het boek uitspreekt dat de afstand gerelati­veerd zou wor­den tussen hen die leden zijn van Sant’ Egidio en degenen die dat niet zijn.

Dat sluit heel sterk aan bij de spiri­tua­li­teit van paus Fran­cis­cus, die even­eens aan­dacht voor de armen in het hart van zijn zen­ding heeft ge­schre­ven en ge­meen­schap zoekt, meer nadruk legt op wat verbindt dan op wat mensen ge­schei­den houdt. Meer dan om afgrenzen en afbakenen gaat het de paus er om mensen uit te nodigen om stappen te zetten naar Jezus Christus en het evan­ge­lie.

Grenzen vervagen

Dit komt volgens Andrea Riccardi even­eens tot uiting in de dienst aan de armen: het on­der­scheid tussen wie helpt en wie ont­vangt vervaagt. Ook de inzet voor de armen is niet te zien vanuit een “wij” en “zij”. Het is niet zozeer een werk voor de armen als wel een werk met de armen. Paus Fran­cis­cus zei daarover toen hij in 2014 de Ge­meen­schap bezocht: ‘Ik wens jullie toe dat er onder jullie het­zelfde mag gebeuren als wanneer we elkaar omhelzen: dat degenen die helpen verward wor­den met degenen die geholpen wor­den. Wie is de hoofdrolspeler? Beiden, of beter: de omhel­zing’.

Bij de eerste grote kerst­maal­tijd hier in de kerk, ontmoette ik vluch­te­lingen die net in Neder­land waren. Alles was voor hen vreemd en nieuw. Vorig jaar ontmoette ik hen weer bij deze maal­tijd, nu als vrij­wil­li­gers en mede­wer­kers. Grenzen vervagen.

Besmette­lijk

Dat grenzeloos ge­meen­schap-zijn- als ik dat zo mag zeggen - behoort tot het cha­risma van de Ge­meen­schap Sant’ Egidio en tot de roe­ping en in­spi­ra­tie die vijf­tig jaar gele­den leidde tot het begin ervan. Sant’ Egidio is besmette­lijk: iemand ziet het, raakt ermee besmet en gaat zelf aan de gang, gaat delen in de geest van de Ge­meen­schap: Bouw met en­thou­sias­me mee aan een betere wereld dan de hui­dige!

Ik citeer Andrea Riccardi: “Soms vervalt men in elitaire vormen, in de idee van een ge­meen­schap van uit­ver­ko­renen, van zuiveren en van gehar­den. Het is de charme van een klein en over­zich­te­lijk ‘wij’. Dat is volgens mij een groot probleem. Wij moeten ons her­vor­men en ons wor­telen in het Woord van God, kortom ons steeds bekeren, maar tege­lijker­tijd ons nooit opsluiten in een ge­meen­schap van uit­ver­ko­renen. Laten we ons niet verschansen achter een ‘wij’, maar Jezus binnenlaten in ons per­soon­lijke leven, dat zich ver­vol­gens ook openstelt voor de ander”.

Het gebed

In de Ge­meen­schap van Sant’ Egidio staat het gebed voor de zieken centraal evenals het gebed voor de vrede; de Eucha­ris­tie, waarin de Heer zich aan ons geeft en zich met ons verbindt, staat in het mid­den van de ge­meen­schap als bron en hoogte­punt. Het is het gebed dat zich ver­taalt in zorg voor de armen, in de vriend­schap met de armen, die de meest vooraanstaande leden zijn van de Ge­meen­schap en van het volk van God.

Dienst aan de armen, vredesbe­mid­delingen, inzet voor de vrede, de scholen van de vrede, de ge­dach­te­nis van de mar­te­la­ren van twin­tigste en eenen­twin­tigste eeuw, de humanitaire corridors voor de vluch­te­lingen, de geest van Assisi, alles komt in dit boek voorbij; het is allemaal uitdruk­king van de geest van ge­meen­schap; maar alles begint met het gebed; aan het gebed is het eerste hoofd­stuk van het boek gewijd en dat gebed als bron en fun­dament komt eigen­lijk in alle hoofd­stukken op een of andere wijze terug. Want Sant’ Egidio is een bid­dende ge­meen­schap en wie Sant’ Egidio los ziet van het gebed, mist toch wel de kern.

School voor mens-zijn

Ik hoop dat ik met mijn woor­den op geen enkele manier onrecht heb gedaan aan het mooie eigen cha­risma van Sant’ Egidio. In dit boek kan ie­der­een deze in­spi­ra­tie leren kennen. Ik hoop dat ik met mijn woor­den dui­de­lijk heb gemaakt dat “Alles kan ver­an­de­ren” niet alleen inte­res­sant en in­spi­re­rend is voor degenen die zich bij­zon­der met Sant’ Egidio verbon­den voelen. Wie het boek leest maakt niet alleen kennis met mooie en hoop­volle inzichten en ini­tia­tie­ven, geno­men in een tijd waarin grenzen zich sluiten, er wordt afgebakend en uit­ge­slo­ten, maar de lezer gaat binnen in een school voor mens-zijn, het gaat uit­ein­delijk om een fun­da­men­tele manier om in het leven te staan: wegduwend of verwel­ko­mend, omarmend en uit­no­di­gend om ge­meen­schap te vormen.... Een Kerk die erop uit gaat.

Een broe­der­lijke ont­moe­ting

In begin februari van dit jaar was ik in Rome voor een bis­schop­pen-ont­moe­ting van Sant’ Egidio in het teken van dit vijf­tig jarig jubileum. Het was voor mij de tweede keer dat ik daaraan kon deel­ne­men. Ik vond de inlei­dingen in­spi­re­rend, op de eerste plaats die van Andrea Riccardi zelf en er was een mid­dag die gewijd was aan de dienst aan de armen met de ge­meen­schap van Sant Egidio. Dit keer was ik inge­deeld bij een taal­school voor vluch­te­lingen en mi­gran­ten en er was zelfs gelegen­heid om in gesprek te raken. Ook daar heb ik de sfeer van ge­meen­schap ervaren waarin de waar­dig­heid van mensen tot haar recht komt. De bis­schop­pen deden een­vou­dig in die geest van ge­meen­schap mee. Deze dagen waren weer een gelegen­heid tot mooie ont­moe­tingen met bis­schop­pen vanuit de hele wereld en de mensen van Sant’ Egidio. Er was veel tijd voor uit­wis­se­ling, per­soon­lijk en tij­dens de bij­een­komsten waarin ieder zijn erva­ring deelde, we vier­den samen de dage­lijkse Eucha­ris­tie en namen deel aan het avond­ge­bed van Sant’ Egidio. Mij treft de broe­der­lijk­heid van de bij­een­komst, in een eenvoud, die tot ge­meen­schap brengt.

Er was ook een cadeau voor het vijf­tig jarig bestaan. Op straat voor de ingang van het huis van de ge­meen­schap was een beeld geplaatst: een bank als in een park waarop een dak­loze ligt, die de wonde-tekenen van Jezus draagt; en er is een plaats vrij om erbij te kunnen komen zitten.

Sant’ Egidio in Am­ster­dam

Ik heb in de bij­een­komst in Rome gezegd dat ik blij ben en gelukkig dat Sant’ Egidio in Am­ster­dam is, op deze centrale plek in de stad - nu al weer ruim vier jaar - om de vriend­schap met de armen te beleven. Het is een teken in deze stad van wat en wie zou moeten tellen. Ik ben allen dank­baar die er aan hebben meegeholpen om dit alles moge­lijk te maken en die dit moge­lijk blijven maken. En ik ben alle mensen die hier met Sant Egidio verbon­den zijn, dank­baar voor hun dienst aan de armen, voor hun gebed en alle mooie ini­tia­tie­ven. Ik ben altijd weer blij hier te zijn.

Als ergens de geest van 1968 is neer­ge­daald, is het hier in Am­ster­dam, waar provo heeft gewoed, gebouwen wer­den bezet en rook­bom­men alles aan het gezicht ont­trok­ken. De maat­schap­pij - ons land - en deze stad zijn sterk gese­cu­la­ri­seerd en indi­vi­dua­lis­tisch gewor­den, maar er zijn ook allerlei tekenen van hoop. Ge­meen­schappen brokkelen welis­waar af, sociale ver­ban­den en on­der­lin­ge zorg en be­trok­ken­heid wor­den min­der; der­tien procent van de Am­ster­dammers van negen­tien jaar en ouder is erns­tig een­zaam. Juist in deze stad en in deze maat­schap­pij is daarom - onder meer - het cha­risma van de Ge­meen­schap van Sant’ Egidio een teken van hoop, dat de droom van een meer mens­waar­dige samen­le­ving levend houdt: Alles kan ver­an­de­ren. Laten we met hoop kijken naar de wereld van morgen.

Van harte hoop ik dat de Neder­landse vertaling van het boek Andrea Riccardi en Massimo Naro veel lezers zal vin­den en mensen zal in­spi­re­ren in het beleven van het gebed, naasten­liefde en vriend­schap die de ziel zijn van Sant’ Egidio.


Fotoserie

Klik op een foto voor een uitvergroting.
Terug